Definisi
Menurut kamus Dewan, budaya merupakan tamadun, peradaban,
cara berkelakuan (berfikir), kemajuan (akal budi).
Perkataan budaya berasal daripada kata akar bahasa Latin Colere (mendiami, mengerjakan,
menghormati). Secara amnya, ia merujuk
kepada kegiatan-kegiatan manusia.
2.1 AGAMA DAN KEPERCAYAAN
Kamus Dewan
“Agama merupakan kepercayaan kepada Tuhan serta sifat-sifat kekuatan
menerima segala perintah dan ajaran serta kepercayaan kepada maha kuasa”.
Hasel (Ahli Fisiologi Jerman)
“Agama merupakan objek yang paling tinggi yang dapat menguasai manusia dengan
sempurna. Agama tempat mencari kebenaran
yang abadi dan tempat semua penapisan pemikiran, pertentangan dan kesedihan
dapat diselesaikan, satu tempat semua manusia bersifat jujur.”
Emile Durkheim
“Agama penyatuan sistem tentang kepercayaan dan ibadat terhadap benda-benda
suci. Kepercayaan dan ibadat menjadi
satu komuniti moral.”
2.1.1 Kaum Melayu
Secara keseluruhan, penduduk Melayu di Tanah Melayu menganut agama Islam. Agama Islam dibawa masuk ke Tanah Melayu
sejak abad ke-14 atau ke-15.
Agama Islam yang telah diserukan oleh Nabi Muhammad (s.a.w) memperkenalkan
konsep keesaan Tuhan atau kepercayaan kepada Tuhan yang satu. Al-Quran dijadikan sebagai asas perundangan
yang utama bersama-sama dengan nasihat daripada Nabi Muhammad (swt).
Secara keseluruhan, ajaran Islam bermatlamat untuk:
- Melahirkan
manusia yang mempunyai konsep kepercayaan yang betul, iaitu hanya percaya
kepada kekuasaan Allah semata-mata.
- Melahirkan
manusia yang mempunyai cara hidup yang tersusun dan bersistematik dalam
setiap situasi kehidupan mereka.
- Melahirkan
manusia yang bertanggungjawab sebagai Khalifah Allah di muka bumi ini
sekali gus melahirkan manusia yang mengenali diri dan mempunyai hala tuju
hidup.
2.1.2 Kaum Cina
Taoisme merupakan sistem falsafah dan keagamaan
Cina. Kepercayaan ini telah memperkaya
ajaran Confucianisme dan membantu memperluas ajaran agama Buddha serta memberi
semangat, inspirasi dan panduan akhlak kepada orang-orang Cina.
Taoisme berasal daripada perkataan Tao yang
bermaksud ‘Jalan’. Sebagai satu sistem
falsafah, Taoisme mengajar pengikutnya untuk mencapai ketenangan jiwa,
kedamaian fikiran dan keharmonian emosi.
Ajaran agama Tao telah diasaskan oleh Chang Ling yang
memperkenalkan ajaran T’ien Shih (The
Heavenly Teacher) di kalangan pengikutnya.
Ajaran ini terbahagi kepada dua, iaitu:
1.
Cult of Immortality. Gerakan ini
mengajar pengikutnya mencari kehidupan abadi menerusi meditasi, latihan pernafasan,
gimnastik, mandi, seni seksual dan perubatan.
2.Way of the Heavenly Teacher. Kebanyakan ajaran
gerakan ini dipinjam daripada ajaran Buddha seperti kepercayaan triniti
terhadap Three Pure Ones serta
kepercayaan kepada syurga dan neraka.
Confusianisme diasakan oleh Kung Fu Tza (Confucius)
yang dilahirkan pada tahun 551 S.M. Confusius
banyak mengajar falsafah moral dan sosial serta garis panduan tentang tingkah
laku yang berdasarkan nilai-nilai abstrak seperti kasih sayang, keamanan,
keharmonian, kemanusian, kebijaksaan, keberanian dan kesetian. Antara ajaran Confusisme ialah:
1.
Konsep kekeluargaan.
Dalam sesebuah keluarga, kasih sayang sesama kaum kerabat dan ketaatan
kepada ibu bapa dan abang sangat dititikberatkan. Ajaran ini menekankan kepatuhan kepada orang
yang berkedudukan lebih tinggi dalam keluarga dan masyarakat. Ajaran Confusius juga memperkenalkan satu
sistem Moral yang dikenali sebagai Lima Jenis Perhubungan, iaitu:
(a)
Hubungan pemerintah dengan rakyat
(b)
Hubungan suami dengan isteri
(c)
Hubungan bapa dengan anak
(d)
Hubungan abang dengan adik
(e)
Hubungan sahabat dengan sahabat
2.
Ketaatan anak
Merujuk kepada penghormatan yang patut diberikan oleh
anak kepada ibu bapa. Ajaran ini juga
menekan kuat kepda konsep pemujaan dan penyembahan terhadap keluarga, terutama
nenek moyang yang telah meninggal dunia.
3.
Konsep Yin dan Yang
Semua benda di dunia merupakan gabungan unsur pasif yang
dikenali sebagai Yin dan unsur aktif
yang dikenali sebagai Yang. Gabungan Yin
dan Yang akan membawa keamanan dan
kehormonian.
4.
Jen
Ajaran yang bermatlamat untuk membentuk seorang individu
itu bermoral tinggi dan sempurna. Ajaran
ini menganggap manusia mempunyai sifat baik semula jadi. Oleh itu, manusia perlu sentiasa bersedia
untuk membuat kebajikan, mempunyai perasaan simpati dan persahabatn.
5.
Chuan Zhi
Konsep ini bermaksud manusia yang benar, manusia yang
sempurna dan manusia yang terbaik. Dalam
agama Islam, konsep ini boleh disamakan dengan konsep Insan Kamil (Manusia
Sempurna).
6.
Li
Li bermaksud kesopanan, budi pekerti dan pelaksanaan
upacara-upacara. Untuk mewujudkan sebuah
negara yang stabil, pemerintah harus mengedalikan sistem pentadbiran
berdasarkan konsep Li dan juga Jen.
7.
Nilai Te
Te bermaksud persetujuan warganegara kepada nilai moral
yang merupakan prasyarat untuk menjadi anggota masyarakat. Masyarakat akan menjadi masyarakat yang baik
jika pemimpinnya adalah daripada kalangan orang yang mampu mengabadikan diri
secara jujur kepada kepentingan bersama dan memiliki watak dan kelakuan yang
baik.
Masyarakat Cina di Tanah Melayu masih kekal menganuti dan mengamalkan agama
yang mereka bawa dari tanah air mereka.
Anutan masyarakat Cina dan kepercayaan yang mereka amalkan telah turut
menjadi satu pandangan biasa kepda masyarakat tempatan, mislanya dalam upacara
pengebumian, muzik, opera, sekolah dan perayaan-perayaan tahunan mereka.
2.1.3 Kaum India
Kebanyakan masyarakat India beragama
Hindu. Agama Hindu dipercayai bermula di
India tetapi tidak diketahui bila dan siapa pengasasnya.
Agama Hindu terawal terkandung di dalam
Kitab Veda. Terbahagi kepada 4, iaitu
1.
Yajur Veda
2.
Sama Veda
3.
Athar Veda
4.
Rig Veda
6 prinsip asas dalam agama Hindu ialah:
1.
Terdapat roh yang sama dalam diri
manusia, binatang, tumbuh-tumbuhan. Roh
penyatuan ini dipanggil Brahman.
2.
Orang Hindu percaya kepda ahimsa.
3.
Penganut Hindu menyembah pelbagai Dewa
yang sebenarnya satu penjelmaan Tuhan yang sama. Tiga dewa agung itu dikenali sebagai
Trimurti/Trimoorti (3 penjelmaan), iaitu
(a)
Dewa Brahma (Pencipta)
(b)
Dewa Vishnu (Pelindung)
(c)
Dewa Siva (Pemusnah)
4.
Percaya kepada konsep kelahiran semula
(Samsara). Apabila seseorang itu
meninggal dunia rohnya akan menjelma ke dalam roh atau badan makhluk lain dan
lahir semula.
5.
Percaya kepda undang-undang Karma (perbuatan seseorang ketika
hidup). Perubatan ini diambil kira untuk
menentukan kelahiran semula.
6.
Matlamat terakhir penganut Hindu ialah
mencapai Nirvana. Seorang yang mencapai tahap ini , rohnya akan
bersatu dengan Tuhan dan tidak lagi dilahirkan ke dunia. Caranya dengan melakukan kebaikan terhadap
makhluk di dunia.
2.1.4 Masyarakat Sabah
Masyarakat Kadazan-Dusun.
Memegang kepercayaan animisme. Kebanyakan daripada mereka telah memeluk
agama Kistian dan Islam. Percaya tentang
kewujudan syurga dan neraka. Bagi orang
pagan, mereka percaya bahawa sesiapa yang mati, rohnya akan dibawa pergi ke
Gunung Kinabalu. Mereka juga mempercayai
pantang larang dan tafsiran mimpi. Mimpi
yang buruk boleh mempengaruhi sebarang keputusan dalam kehidupan mereka.
Masyarakat Bajau
Menganut agama Islam. Mengamalkan upacara-upacara agama seperti
berkhatan, akad nikah, khatam al-Qur’an dan lain-lain. Namun, mereka juga percaya kepada kewujudan
‘jin’ iaitu sejenis makhluk yang dianggap mempunyai kuasa luar biasa. Selain itu, mereka juga percaya kepada konsep
‘tulah’, iaitu malapetaka yang ditimpa apabila melanggar adat atau peraturan.
2.1.5 Masyarakat Sarawak
Iban
- Tidak mempunyai agama yang tertentu.
Berpegang kepada ajaran animisme sejak dahulu dan pegangangan ini
kini banyak dipengaruhi oleh unsur-unsur yang dibawa oleh fahaman
Hindu-Buddha. Selepas kedatangan
penjajah Barat, agama Kristian dibawa masuk. Fenomena ini menyebabkan sehingga kini
sebahagian besar masyarakat Iban beragama Kristian.
- Berpegang kuat kepada kepercayaan tradisional. Misalnya kepercayaan mereka terhadap
upacara ‘miring’, iaitu jampi serapah yang dilakukan untuk menolak bala.
- Percaya kepada tafsiran mimpi.
Melayu
Berpegang kepada ajaran Islam. Mereka juga mempercayai pantang larang
tertentu. Misalnya, wanita mengandung
ditegah keluar rumah pada waktu senja kerana bimbang anak yang dikandung akan
hilang diambil makhluk-makhluk ghaib.
Melanau
Pada asalnya merupakan Pagan, tetapi
ekoran dari pemerintahan Kesultanan Brunei dan Keluarga Brooke, ramai di antara
mereka beragama Islam dan Kristian.
Mempercayai kuasa ghaib dan kuasa luar
biasa.
|
2.2 KEBUDAYAAN DAN ADAT RESAM
Keseluruhan cara hidup (yang merangkumi cara bertindak, berkelakuan dan
berfikir) serta hasil kegiatan dan penciptaan yang berupa kebendaan atau
kerohanian sesuatu masyarakat, tamadun, peradapan, kemajuan akal budi dan
lain-lain.
Menurut Robert Bierstedt dalam bukunya Social
Order menyatakan bahawa kebudayaan adalah “kesemua yang kita fikir, yang
kita buat dan kita punyai sebagai ahli dalam masyarakat.
Edward B. Taylor dalam Primitive
culture 1871, memberikan definisi dari segi antropologi menyatakan bahawa
kebudayaan adalah keseluruhan kompleks yang mengandungi antaranya pengetahuan,
kepercayaan, kesenian, tatasusila, undang-undang, moral, adat resam, dan apa
juga kebolehan serta kebiasaan (tabiat) yang di dapati oleh manusia sebagai
ahli sesbuah masyarakat.
2.2.1 Kaum Melayu
Perayaan-perayaan Keagamaan
- Aidil Fitri
- Aidil Adha (Hari Raya Korban)
- Nuzul Qur’an
- Maulud Nabi
- Awal Muharam
Kesenian
- Wayang kulit
- Mak Yong
- Kuda Kepang
- Menora
- Joget Gamelan
Perkahwinan
- Merisik
- Bertunang
- Pelamin dan bersanding
Pakaian
- Sarung
- Pakaian Cik Siti Wan Kembang
- Pakaian Puteri Perak
- Baju Kurung Teluk Belanga
- Baju Kebaya Labuh
- Baju Riau Pahang.
2.2.2 Kaum Cina
Kalendar orang Cina
Bermula dari hari pertama anak bulan dan berakhir selama 29 atau 30
hari. Setiap tahun mengandungi 12 bulan
dan setiap tahun dikenali dengan nama binatang-binatang tertentu.
Keinginan mendapat anak pertama lelaki.
Anak lelaki akan mengekalkan nama
keluarga dan orang yang mengendalikan upacara roh kepada ibu bapa yang
meninggal dunia.
Pelajaran
Masyarakat Cina sejak dari beribu-ribu tahun dahulu amat mementingkan
pelajaran. Di Tanah Melayu dalam abad
ke-19 dan ke-20, anak-anak Cina merupakan yang paling ramai bersekolah
berbanding dengan anak-anak Melayu dan India.
Pelajaran diharap dapat memajukan seluruh keluarga dan membantu
sanak-saudaranya kelak.
Upacara pengebumian
Mengadakan perarakan apabila berlaku sebarang kematian. Perarakan ini akan diiringi bunyian muzik
. Seseorang yang memyambut hari lahir
yang ke-60 menandakan orang itu sudah layak untuk memasuki ‘Persatuan Keranda’
dan dia perlu membayar yuran bulanan supaya apabila ia mati kelak dia mempunyai
keranda yang baik.
Antara perayaan masyarakat cina ialah
1.
Tahun Baru Cina
2.
Chap Goh Mei
3.
Perayaan Ching Ming
4.
Perayaan Hantu Lapar
5.
Perayaan Kuih Bulan
Mempunyai semangat kesukuan yang kuat.
Semangat kesukuan ini menyebabkan lahirnya aktiviti kongsi gelap di
Tanah Melayu, terutama sebelum campur tangan politik British.
2.2.3 Kaum India
Perayaan-perayaan utama masyarakat India
ialah
1. Deepavali
Dikenali juga sebagai Perayaan Lampu. Diraikan dalam bulan ‘Kartikai’ dalam agama
Hindu yang biasanya jatuh pada bulan Oktober atau November.
Merayakan hari ini sebagai simbol keterangan yang boleh
menghalau kuasa jahat (kegelapan).
2. Thaipusam
Perayaan yang mula dirayakan di Tamil Nadu (India
Selatan). Diambil daripada bahasa Tamil
sendiri, iaitu Thai (selalunya merujuk pada bulan Januari dan Februari) dan
Pusam (Perayaan).
3. Thai Ponggal
Merupakan perayaan penuai atau petani. Ia dirayakan pada awal bulan Thai (Januari).
2.2.4 Masyarakat Sabah
Masyarakat Kadazan-Dusun mempunyai berbagai-bagai kebudayaan dan adat
resam. Misalnya apabila berlaku
kematian, proses pengebumian melibatkan seluruh masyarakat. Unggun api dihidupkan untuk menghalau hantu
dan roh-roh jahat. Selain itu, wujud
konsep-konsep mihad (Menangisi
mayat), momoju’ (Memandikan mayat), monguman (Menghias dan menandan mayat), lobong (Kubur) dan ponukup (Kenduri).
Dalam proses memberi nama bayi juga melibatkan perbincangan dengan ahli
keluarga dan jiran. Adat mintuhun pula ialah adat menjejak kaki
bayi ke tanah.
Dalam kehidupam masyarakat Bajau, terdapat empat kategori norma atau nilai,
iaitu hubungan lelaki dengan perempuan, pertunangan, perkahwinan dan
penceraian.
2.2.5 Masyarakat Sarawak
Suatu masa dahulu mengamalkan budaya pemburuan kepala (Head Hunting). Seorang
lelaki akan memburu kepala untuk ditunjukan kepada keluarga bakal mertuanya
ataupun sebagai lambang kepahlawanan mereka.
Mengamalkan konsep muafakat yang dipanggil ‘utai basai gagamit (tidak ada masalah besar yang boleh diatasi).
Dalam kelahiran, bayi yang baru dilahirkan akan dimasukkan garam ke
mulutnya. Proses ini dipanggil ‘ngetup
garam’. Sementara ibunya akan melalui
proses berkindu ataupun berdiang di
unggun api selama 41 hari dan 41 malam.
|
2.3 KESAN KEBUDAYAAN TERHADAP PEMBINAAN
NEGARA BANGSA
Dasar Kebudayaan Kebangsaan.
Merayakan perayaan-perayaan utama di peringkat kebangsaan.
|
2.4 KESIMPULAN
Secara keseluruhan, setiap kaum utama sama ada di negara kita mempunyai
identiti dan pengelompokan masing-masing.
Pada peringkat awal, percampuran antara kaum ini amat sukar untuk
berlaku akibat daripada taburan petempatan mereka yang terasing. Amalan budaya dan agama mereka juga
berbeza-beza. Fenomena ini menyebabkan
hampir tiada perpaduan yang dapat dikecapi di dalam negara sepanjang tempoh
penjajahan. Selepas kemerdekaan,
kerajaan telah melaksanakan berbagai-bagai dasar dan program bagi memastikan
wujudnya perpaduan antara kaum.
No comments:
Post a Comment